Càng nói dối , càng không biết ngượng

Khi đã “nói dối thành thần” thì máy phát hiện nói láo cũng “bó tay”. ( Ảnh minh họa. Nguồn: Telegraph ) Đi tìm “công tắc” bật lương tâm não người được “thiết kế” sao cho nói thật dễ hơn nói láo. Nhưng nếu thường xuyên dối trá , thì bản chất chân thực của con người sẽ bị khô kiệt , “giúp” cho việc nói láo càng ngày càng dễ dàng hơn , đến mức máy phát hiện nói láo cũng phải “bó tay”... theo tập san Lương tri và thông hiểu ( Consciousness and Cognition ). Nghiên cứu các ảnh chụp não bằng X quang hoặc chụp cộng hưởng từ cho thấy não người , khi họ nói láo , hoạt động tự do tương đối mạnh hơn là khi nói thật , đặc biệt là ở vùng vỏ não trước trán , cho thấy lời nói láo đòi hỏi sự rà soát nhận thức tăng cường ( extra cognitive control ) và sự Thao túng cơ chế nói thật , vốn là tính chất của não. Vì thế , “nói láo” thường đòi hỏi nhiều thời kì hơn là nói thật. Đó là kết luận của nhóm nghiên cứu do TS Bruno Verschuere tác giả những công trình như The Easy of Lying ( tạm dịch: nói láo như ranh ) , chủ trì nhóm nghiên cứu tại Đại học Ghent University , Bỉ. Càng dối , càng “điêu” Các học giả đề nghị ba nhóm sinh viên phúc đáp các câu hỏi về hoạt động hàng ngày của họ. Nhóm thứ nhất được đề nghị luôn nói láo khi phúc đáp câu hỏi. Nhóm thứ hai: vừa nói thật , vừa nói láo khi phúc đáp. Nhóm thứ ba được đề nghị chỉ nói sự thật… kết quả khảo sát này cho thấy người ta càng nói láo , càng điêu… luyện hơn , cụ thể , những ứng viên thường xuyên nói láo tỏ ra càng ngày càng “điệu nghệ”. Sự khác biệt thông thường về thời kì giữa phúc đáp theo sự thực và biến báo ( nói láo ) biến mất! Khi đã “nói dối thành thần” thì máy phát hiện nói láo cũng “bó tay”. ( Ảnh minh họa. Nguồn: Telegraph ) “Nếu trong thực tiễn , người ta nói láo nhiều ( những ca nói láo có biểu lộ bệnh lý thần kinh ) , thì biến hóa nói thật như một tính chất lấn lướt ( của não ) sẽ không còn có được sức mạnh như chúng ta vẫn đề cập trên lý thuyết” , TS Ewout Meijer , giảng dạy tại Đại học Maastricht University , Hà Lan , chia sẻ với báo điện tử Newscientist. Lừa cả máy Nhưng theo GS tâm lý học Scott Lilienfeld , Đại học Emory University , Hoa Kỳ , kết quả nghiên cứu của nhóm TS Bruno Verschuere vẫn đặt ra thách thức trầm trọng , là giải pháp sử dụng máy phát hiện nói láo sẽ không đem lại kết quả chuẩn xác trong trường hợp những kẻ “nói dối thành thần” , những ca dối trá có biểu lộ thần kinh không thông thường. “Máy phát hiện nói láo thường dùng trắc nghiệm các đối tượng tình nghi phạm tội , thường thấy một tỉ lệ mắc các chứng thần kinh không yên ổn , kể cả vô lương do bệnh thần kinh , cao hơn là các công dân khác” , Lilienfeld nhận định. Meijer cho rằng để cải thiện tình hình , trong thẩm vấn bằng máy phát hiện , nói láo nên trộn thêm các câu hỏi giản đơn vào , nhằm bình phục công năng vốn có của não là nói thật , nhờ đó mà những kẻ “nói dối như ranh” sẽ bị “lập bập” , khó tiếp tục trượt trơn tuột trên con đường dối trá. Sống chung với “Điêu Thuyền”? Dưới góc nhìn “phó thường dân” , có một đường dẫn từ dối trá đến phạm tội. Chữ “cùng” trong câu “đường đi hay tối , nói láo hay cùng” của cha ông nay như mang thêm một sắc thái triết lý mạnh hơn , kiểu như “táng tận”. Dối trá quá thì không chỉ cộng đồng mang bệnh lý thần kinh bất ổn , đến mức mất sức để kháng , mà còn băng hoại đến cùng cực. Tự vấn , day dứt , “lăn tăn” , từng được coi là một tính chất của người Việt. Các 6X đọc “Mít đặc ở xứ Mặt trời” , hẳn đã cảm thấy cô bé Lương tâm trong sách “giống” với một bạn nữ cùng lớp , làm lớp trưởng , tổ trưởng , hay đội trưởng , luôn ăn nói nghiêm trang nhắc nhỏm các cậu mít chây lười , vô tâm... Vào cấp II , học Sống mòn , thấy nhân vật San , tuy có lúc “trâng tráo” , nhưng vẫn cố sống “có lương tâm”. Lớn chút nữa , xem kịch Shakespeare , choáng , vì hình tượng của “bàn tay vợ Macbeth”... Tới thời bao cấp , “trì trệ” trong nhọc nhằn tem phiếu , nhưng vẫn bức bối với khái niệm “phân phối lương tâm” qua những câu thơ , như “hàng hóa lương tâm vẫn thiếu thừa” của một thi sĩ sang ngang lãnh đạo kinh tế , “lương tâm không bằng lương lậu”... Đến thời “chụp giựt” bữa nay , còn trào lên một khi mạn với những bộ mặt vui tươi trâng tráo , hành động trật , những “nhân cách cùn” , “chày cối” - hiện thân của quá trình đồng bạc làm trơ cùn “cơ chế lương tâm” của não... Học giả Nga không muốn mếch lòng tin vào “máy phát hiện sai” của não , học giả phương Tây kiên trì tìm cách giúp máy phạt hiện nói láo bằng cách bình phục thiên chức của não là nói thật. Học giả Mỹ nhắc nhỏm những hành vi gian - ác tột cùng có khả năng có nền tảng bệnh tật. Có còn đủ nội lực , chủ trương trải qua liệu pháp “thuốc đắng dã tật” , để diệt virus “làm láo thông tin hay” đang phá hoại những trụ cột vững chãi của “nền văn hiến đã lâu”? .